Olbrzymi, udręczeni i skrzydlaci oprawcy

O passiflorze, który nigdy nie wychodzi z mody, pisaliśmy już w ostatnim numerze Receptariusza, zwłaszcza o niebieskim passiflorze, hodowanym w niezliczonych odmianach, oraz o równie popularnym jadalnym passiflorze. Jednak rodzina passiflor, która po niedawnej rewizji obejmuje około 570 ważnych gatunków, oferuje jeszcze bardziej niezwykłe…

Męczennica olbrzymia (lub czworokątna)

Nawet wśród passiflor, ten gatunek (Passiflora quadrangularis) do wytrzymałych gatunków. Ta wiecznie zielona, drzewiasta liana dorasta do 40 metrów długości u podstawy. Typowe cechy to czworokątna, oskrzydlona łodyga, a także cała blaszka liściowa z szeroko jajowatymi lub owalnymi liśćmi o wydłużonym wierzchołku. Egzotycznie wyglądające kwiaty są bardzo ozdobne, do 12 cm szerokości i mają teksturę wszystkich kwiatów męczennicy. Owocem jest duża jagoda, ważąca do 3 kg w odmianach uprawnych, która ma doskonały smak i bardzo typowy aromat.

W naturze zamieszkuje Kolumbię i północno-wschodnią część Brazylii. Jest jednak bardzo często uprawiana w tropikach i cieplejszych subtropikach świata, ponieważ łączy w sobie walory ozdobne i użytkowe. Jej wigor ma potencjał do pokrycia bardzo dużego obszaru. Charakteryzuje się największymi, a jednocześnie wysokiej jakości owocami z rodzaju, które cieszą się zainteresowaniem rolników i prywatnych hodowców w tropikach na całym świecie. Jego niezwykła popularność znajduje również odzwierciedlenie w dużej liczbie nazw wernakularnych powszechnie używanych w różnych obszarach hiszpańskojęzycznych, takich jak granadilla grande, granadilla real, badea, corvejo, maracuyá, maracuyá cascudo, barbadine, parcha, motorro lub sandía de pasión. Uprawiana jest jednak również w Azji, rzadziej w Afryce i w najcieplejszych częściach Europy.

Nie spotykamy jej u nas zbyt często ze względu na jej rozmiary, ale bardzo dobrze znosi strzyżenie. Potrzebuje jednak wystarczającej powierzchni asymilacyjnej liści do kwitnienia i owocowania. Nie przeszkadza mu lato, ale przenoszenie go do ogrzewanego pomieszczenia nie jest wskazane, ponieważ jest mniej tolerancyjny na niskie temperatury niż niektóre z bardziej odpornych gatunków.

Passionflower Beautiful Winged (Passiflora alata)

Niektórzy mogą mylić go z Giant Tormentil, ale jest on generalnie mniejszy i bardziej odporny na zimno. W naturze rośnie na suchszych obszarach od północnej Brazylii lub suchszych krzewiastych zbiorowiskach cerrados lub caatinga przez Ekwador, Peru, do północno-wschodniej Argentyny i Paragwaju.

Podobnie jak większość innych gatunków, ta drzewiasta liana jest wiecznie zielona u podstawy. Łodygi o kwadratowym przekroju mają wyraźne skrzydła na krawędziach – stąd nazwa gatunku skrzydłokwiat. Naprzemianległe, owalne lub podłużne liście mają od 10 do 15 cm długości i od 3 do 10 cm szerokości. Pachnące kwiaty mają od 7 do 10 cm szerokości i wyraźnie odróżniające się szkarłatno-czerwone płatki kielicha i korony. Charakterystyczne frędzle w koronie są zabarwione na przemian na fioletowo i biało, dzięki czemu wyglądają jak paski.

Wytwarza dobrej jakości owoce, które są wykorzystywane do produkcji aromatycznego soku uzyskiwanego z miąższu wokół nasion. Owoce są jajowate, żółte do pomarańczowych, gdy są w pełni dojrzałe, o długości od 8 do 15 cm i wadze od 100 do 300 g. Jako gatunek ozdobny w subtropikach, rośnie na budynkach ogrodowych, ogrodzeniach i pokrywa nieestetyczne narożniki i części domów. Chociaż pochodzi głównie z obszarów tropikalnych, dość dobrze znosi zimowanie w niższych temperaturach, które mogą oscylować wokół 10°C przez długi czas. W takich temperaturach wymaga jednak bardziej suchego podłoża i całkowicie pomija nawożenie, które jest absolutnie niezbędne, gdy roślina jest w pełni wzrostu, aby zapewnić zawiązanie kwiatów, a następnie owoców.

Męczennica o głęboko czerwonych kwiatach

Spośród gatunków uprawianych głównie w celach ozdobnych, te o odważnych czerwonych kwiatach są bardzo popularne. Są one bardzo często uprawiane Passiflora princeps (znana również pod synonimem P. racemosa), który pochodzi z południowo-wschodniej Brazylii i wytwarza charakterystyczne kwiatostany z kilkoma czerwonymi kwiatami. Gatunki o podobnie charakterystycznych czerwonych kwiatach P. vitifolia z zachodniej części Ameryki Południowej lub P. coccinea z północnej Ameryki Południowej. Oba gatunki mają tendencję do wzrostu w górach i bardziej suchych obszarach, gdzie opady są bardziej sezonowe. Znajduje to oczywiście odzwierciedlenie w uprawie, gdzie zimą należy przynajmniej nieznacznie obniżyć temperaturę i podlewanie, zrobić przerwę w nawożeniu, ale zapewnić roślinie jak najwięcej światła. Owoce są jadalne, ale niezbyt smaczne.

Gatunki tropikalne do domu

Jeśli wybierasz passiflorę do całorocznego, ciepłego mieszkania, wypróbuj mniejszy gatunek Passiflora citrina z Gwatemali i Hondurasu w Ameryce Środkowej. Rośnie nie więcej niż 150 cm na podporze. Ma delikatne jasnozielone liście i cytrynowożółte kwiaty o średnicy od dwóch do trzech centymetrów. Potrzebuje dużo światła, ale nie wymaga spadku temperatury zimą i chętnie kwitnie przez kilka miesięcy. Ciekawym gatunkiem, który ma dość ozdobne liście o ciekawym kształcie i niepozorne żółto-zielone kwiaty, jest ciepłolubna Passiflora coriacea. W naturze rośnie od Panamy po Wenezuelę, Kolumbię, Peru i Boliwię. Może tolerować warunki tropikalne i subtropikalne, nie jest zbyt duży i jest jednym z najmniej wymagających gatunków pod względem światła.

Wiele mieszańców, wyhodowanych z myślą o mrozoodporności w zwykłej temperaturze pokojowej i dużych kolorowych kwiatach, nadaje się również do mieszkań. Jedyną rzeczą, której naprawdę potrzebują wszystkie passiflory, jest duża ilość światła.

Passionflower straight torture

Bardzo odpornym gatunkiem, który czasami jest sprowadzany z drogi w postaci nasion, jest męczennica cuchnąca (Passiflora foetida). Jest to bardzo odporna roślina, która rozprzestrzeniła się jako chwast w tropikach i subtropikach na całym świecie. W niektórych miejscach została nawet opisana jako gatunek inwazyjny. Nie jest duża, dorasta do około dwóch metrów wysokości i wytwarza drobne białawe kwiaty z fioletowymi pręcikami, które swoim zapachem oddają sprawiedliwość swojej nazwie. Gatunek ten można niezawodnie rozpoznać po kudłatych (głęboko podzielonych) przylistkach, które otaczają kwiaty jak welony oraz lepkich włoskach na łodygach i liściach. Nie jest to zatem zbyt przyjemny zielony towarzysz.

O autorze

Botanik Romana Rybková jest kuratorem roślin tropikalnych w Ogrodzie Botanicznym Republiki Czeskiej. Jest ogrodnikiem botanicznym w Ogrodzie Miasta Pragi. Więcej o ogrodzie na stronie botanicka.cz

Źródło: magazyn z przepisami