Od traumy z dzieciństwa po geny, które nas zmieniają

Dzieciństwo jest najbardziej wrażliwym okresem dla rozwoju neurologicznego, ale niestety może zostać zakłócone na wiele sposobów – od molestowania lub zaniedbania po narażenie na wojnę i przemoc.

W 1966 roku Rumunia wprowadziła skrajną politykę mającą na celu zwiększenie wskaźnika urodzeń w kraju.

Doprowadziło to do powszechnego porzucania dzieci, które trafiały do ​​sierocińców, w strasznych warunkach, gdzie nie otrzymywały opieki, uwagi i miłości.

Choć był tragiczny, ten niesławny „eksperyment naturalny” pozwolił nam wyciągnąć pewne wnioski na temat wpływu wczesnego urazu na mózg.

Badanie z 2020 r. w PubMedujawniło, że wiele z tych dzieci miało takie objawy mniejsze objętości mózguco częściowo wyjaśniało jego słabe wyniki poznawcze. Zanik ten był poważniejszy u dzieci, które spędzały więcej czasu w placówkach opiekuńczych.

Kwestia stresu

Zrozumienie neurobiologicznych skutków przeciwności losu w dzieciństwie może pomóc naukowcom zrozumieć i leczyć ich długoterminowe skutki psychologiczne.

Istnieją dowody na to, że wpływają one szczególnie na główny układ regulacji naprężeń, zwany osią naprężeń. podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Aktywność tego układu można mierzyć za pomocą hormonów, takich jak kortyzol, znanych zbiorczo jako glukokortykoidy. W normalnych ilościach kortyzol pomaga zmobilizować organizm do stawienia czoła zagrożeniom i wyzwaniom.

Jednak nadmierne ilości mogą być szkodliwe. Na przykład dzieci narażone na wojnę mają wysoki poziom kortyzolu oraz immunoglobulinę A w ślinie, co również wskazuje na wysoką aktywność układu odpornościowego.

Zmiany w mózgu

Oznaki przeciwności losu w mózgu mogą być również bardziej zlokalizowane. Jednym z obszarów najbardziej wrażliwych na działanie stresu jest hipokampkluczową strukturę, między innymi, w tworzeniu wspomnień i orientacji przestrzennej.

Ta wrażliwość wynika z dużej koncentracji receptorów glukokortykoidy, „hormony stresu”które występują na poziomach wysoki w rodzinach narażonych na wojnę.

W największym i najnowszym badaniu (2024) na ten temat odnotowano 17% zmniejszenie wielkości hipokampa wśród dzieci narażonych na trzy lub więcej traumatycznych wydarzeń w porównaniu z dziećmi, które nie doświadczyły żadnego.

Dwa rodzaje traumy

Należy zauważyć, że przeciwności losu różnią się nie tylko pod względem dotkliwości, ale także pod względem rodzaju.

Os znęcanie się lub złe traktowanie prowadzić do traumy zamawiać; podczas gdy zaniedbanie lub pozbawienie prowadzić do traumy pominięcie.

W systematycznym przeglądzie badań przeprowadzonym w 2019 r. stwierdzono, że powstały przeciwności losu przez prowizję – takie jak molestowanie fizyczne lub seksualne albo narażenie na przemoc ze względu na płeć – wpływa na struktury limbiczne i paralimbiczne, w tym ciało migdałowate i korę wyspową.

Obszary te stanowią część „systemu alarmowego” mózgu, a nadużywanie powoduje, że stają się one stale nadpobudliwe. To z kolei powoduje ekstremalne reakcje na nieszkodliwe bodźcejak to ma miejsce w przypadku zespołu stresu pourazowego.

Natomiast zaniedbanie zwykle wpływa na przedczołowe obszary mózgu, które są odpowiedzialne za bardziej złożone procesy, takie jak planowanie i rozumowanie.

Ten ostatni aspekt został wyraźnie zaobserwowany we wspomnianym wcześniej badaniu dotyczącym dzieci przyjmowanych przez państwo rumuńskie, gdzie skutkował brak opieki zanik mózgu i deficyty poznawcze.

Różne rodzaje przeciwności losu mogą również wpływać na rozwój w odwrotny sposób: w jednym z 2018 r. stwierdzono, że zaniedbanie opóźnia dojrzewanie, a złe traktowanie je przyspiesza.

Nawet geny się zmieniają

Jednym z najbardziej imponujących odkryć tego stulecia jest to okoliczności i środowisko mogą zmieniać mechanizmy genetyczne.

Dzieje się to poprzez proces zwany epigenetykazgodnie z którym określone geny ulegają w większym lub mniejszym stopniu ekspresji w zależności od środowiska, w którym żyjemy.

Odkryto, że na przykład maltretowane dzieci mają ekspresję genetyczną odwrotną do oczekiwanej (wysoka ekspresja genów, które normalnie mają niską aktywność i odwrotnie).

Maltretowanie w dzieciństwie powoduje również „starzenie się genetyczne”: wzór ekspresji genów, który jest bardziej zaawansowany niż normalnie dla wieku danej osoby. To starzenie się jest również związane z: większe ryzyko wystąpienia objawów depresyjnych.

Kolejnym zaskakującym odkryciem jest to, że mogą wystąpić pewne zmiany epigenetyczne podczas rozwoju embrionalnego.

Inna, dotycząca tragicznego głodu w Holandii w 1944 r., ujawniła, że ​​u osób, których matki we wczesnej ciąży cierpiały głód, wykazywały zmiany w ekspresji genów związanych z metabolizmem.

To częściowo wyjaśnia ich wyższą masę ciała i poziom trójglicerydów we krwi w porównaniu z ich rodzeństwem, które miało więcej szczęścia i nie cierpiało głodu w czasie ciąży.

Neurobiologia odporności

Ważne jest, aby nie być defetystą: mózg jest bardzo plastyczny i wiele osób jest w stanie pokonać przeciwności losu na wczesnym etapie. W psychologii proces ten nazywa się odporność.

W jednej z grup adoptowanych rumuńskich dzieci zaobserwowano, że deficyty IQ malały przez lata po pieczy zastępczej, aż osiągnęły normalny poziom. Co więcej, dzieci przebywające w tych placówkach krócej niż sześć miesięcy prezentowały od początku wartości normatywne dla wszystkich badanych zmiennych.

Badania nad odpornością dopiero zaczynają ujawniać czynniki neurobiologiczne i psychospołeczne łagodzić skutki stresu ciężka i przewlekła. U niektórych osób może to nawet pozwolić na tzw wzrost potraumatyczny.