Egiptolodzy ze Słowackiej Akademii Nauk odkryli rzadkie miejsce pochówku. Były tam również groby zwierząt
Naukowcy ze Słowackiej Akademii Nauk na stanowisku Tell el-Retabí w Egipcie dokonali ważnych odkryć, które poszerzyły wiedzę na temat architektury fortec i miejsc pochówku w starożytnym Egipcie. Swoje badania skoncentrowali na okresie XX dynastii, osadzie z XVIII dynastii i miejscu pochówku z II okresu pośredniego.
W trakcie prac zakończono odkrywanie dużego grobowca Hyksosów, które rozpoczęto w 2012 roku. W jamie grobowej odkryto szczątki mężczyzny w wieku ponad 50 lat. W pobliżu jego murowanego grobowca znaleziono pochowanego osła.
„Somarianie zostali pochowani w Egipcie ponad pięć tysięcy lat temu i zostali również znalezieni w pobliżu grobowców najwcześniejszych egipskich faraonów w Abydos. W naszym przypadku osioł był jednak o ponad tysiąc lat młodszy niż jego poprzednicy z Abydos. Mógł zostać umieszczony w grobie między 18 a 16 wiekiem pne. Odkrycie pochowanego osła plasuje Tell el-Retabí wśród ważnych miejsc pochówku Drugiego Okresu Przejściowego, takich jak Tell el-Dabaa czy Tell el-Kua, gdzie również znaleziono tego typu groby” – wyjaśnił Jozef Hudec z Instytutu Orientalistyki Słowackiej Akademii Nauk, v.v.i.
W pobliżu osła ekspedycja odkryła dwa szkielety bydła, które prawdopodobnie również pochodzą z Drugiego Okresu Przejściowego. Były one pokryte strukturą z okresu XVIII dynastii. Pozostaje niejasne, czy infekcja szerzyła się w tym miejscu lub na szerszym obszarze. Ewentualnie, czy ówcześni mieszkańcy mieli jakieś inne, być może rytualne, powody dla swoich działań.
Egiptolodzy byli również zaskoczeni odkryciem grobu małego dziecka w ceglanej komorze w pobliżu grobu osła. Ponadto zbadali również struktury obronne z czasów panowania faraona Ramzesa III. Uzyskali nowy wgląd w upadek jego fortecy i znaleźli amulet boga Nehebkau z późnego okresu, a konkretnie z okresu 664-332 pne,sugerujący, że mury zostały uszkodzone już w połowie I tysiąclecia p.n.e.
Badania rowu, na który słowaccy eksperci natknęli się w 2023 r., wykazały, że jego warstwy powyżej obecnego poziomu wód gruntowych pochodzą z okresu od późnego ptolemejskiego do ptolemejskiego. Na przykład znaleziono odłamek greckiej amfory na wino z pieczęcią AΠIΣTO, prawdopodobnie z wyspy Rodos.
Oznaczałoby to, że jeśli wykop został wykonany w czasach Ramzesa III, to w ostatniej ćwierci pierwszego tysiąclecia p.n.e., czyli ponad 700 lat później, nadal miał około metra głębokości.
Słowaccy naukowcy odkryli kilka podobieństw między fortecą w Tell el-Retābī a świątynią Ramzesa III w Medinet Habu. Dało im to nowy wgląd w starożytną egipską architekturę fortyfikacyjną.
„Nasze badania odkryły kilka podobieństw między ufortyfikowaną szczątkową świątynią Ramzesa III w Medinet Habu w Luksorze a fortecą w Tell el-Retābī. Jeśli rowy były podobne, oryginalny rów Ramzesa w Retabí mógł mieć 6 metrów szerokości i ponad 2 metry głębokości, z płaskim dnem. Jeśli jednak rów był otwarty przez ponad 700 lat, wraz z przesuwaniem się jego żwirowych zboczy i ich konserwacją, mógł poszerzyć się do około 18 metrów” – powiedział Jozef Hudec.