Daiva Murmulaitytė: Wciąż o tych nieszczęsnych kobiecych imionach

Ogólnie rzecz biorąc, im bardziej wydaje się, że inicjatywa reformy nazwisk kobiet, która została uruchomiona półtora roku temu i sama w sobie jest katastrofą, coraz bardziej ujawnia, że jesteśmy chorzy jako społeczeństwo.

Nie jesteśmy już w stanie odróżnić praw od obowiązków, wolności od przymusu, prywatności od nienaruszalnej wartości całego narodu.

Strażnicy języka i jego turbinatorzy wydają się stać rogami do rogów jak te kozy na stepach, a dialog nawet tu nie pachnie. Nie jest już jasne, kto tak naprawdę reguluje język.

Pomysł ponownego zabrania głosu przyszedł mi do głowy podczas krótkiej wizyty w sejmowej Komisji Edukacji i Nauki, która ponownie przełożyła debatę na temat reformy nazwisk kobiet na 25 września 2024 roku.

Piłka znów jest po stronie Państwowej Komisji Języka Litewskiego (SLLC), która „ma wymyślić to, co uważa za właściwe sformułowanie do legalizacji”. […] litewskich żeńskich nazwisk z końcówką -a”.

SCSL właśnie stwierdziła, że „wyjątkowość litewskich nazwisk, a tym samym prawidłowości w tworzeniu nazwisk żeńskich, powinny zostać ustabilizowane i zachowane” oraz że taka legalizacja „stworzyłaby wyraźnie dyskryminujące warunki i rażąco naruszyłaby prawidłowości systemu nazwisk”.

Ieva Pakarklytė i Artūras Žukauskas z Sejmowej Grupy Wolnościowej otrzymali w sumie cztery negatywne opinie od dwóch różnych organów eksperckich na temat dwóch różnych propozycji.

Cztery, Karl, ke-tu-rios! Co jeszcze nie jest dla nikogo jasne? Jak jeszcze powinno się przeformułować pewne rzeczy? Od kiedy (lub gdzie indziej) opinia tłumaczona wspak pod presją nazywana jest poprawnie sformułowaną?

Naukowcy z Instytutu Języka Litewskiego (LKI), którzy zostali zaproszeni na to spotkanie jako kolejni eksperci, zauważyli, że dokument, który przygotowali dla Komitetu, został przedłożony w formie wybrakowanej, z argumentami przemawiającymi za negatywnym wnioskiem.

Inicjatorzy reformy powinni być już świadomi tych argumentów, nawet jeśli czasami wydaje się, że wiedza językoznawcza i logika odbijają się od nich jak groch od ściany. W przeszłości pojawiały się podejrzenia, że niektórzy ludzie w rządzie nie słyszą lub/i nie rozumieją, lub mają trudności ze zrozumieniem tekstu.

Prawdopodobnie jest to jeszcze prostsze – po prostu nie słuchają lub nie czytają tego, czego nie chcą słyszeć lub widzieć. Projekt był omawiany w dodatkowej Komisji Prawnej i Orzecznictwa w dniach 16, 17 i 19 czerwca tego roku i został przepchnięty dopiero za trzecim razem.

W głosowaniu nie wzięło udziału trzech członków komisji, którzy nazwali posiedzenie cyrkiem (dziękujemy za szczerość). Za pierwszym razem nie udało się, ponieważ językoznawcy, którzy zabrali głos, odrzucili szereg, delikatnie mówiąc, złośliwych uwag reformatorów.

Musiałem „wzmocnić” decyzję komisji, która początkowo po prostu zaproponowała poprawienie projektu w świetle uwag i sugestii.

Tak więc masło maślane zostało ubite poprzez dodanie, że projekt został zatwierdzony co do zasady. A co z opcją zaproponowania ulepszenia projektu bez udzielenia mu znaczącego wsparcia? A może nie co do zasady?

Wydaje się, że parlamentarzyści zapominają, że ich praca jest publiczna i że każdy może znaleźć i obejrzeć nagranie z posiedzenia.

W przeciwnym razie, jak wytłumaczysz taką otwartość, kiedy przychodzisz na spotkanie w zastępstwie ministra, członka własnej partii, a kiedy debatuje się nad pytaniem, oświadczasz, że wiesz, „nie jestem tak głęboko zaangażowany w tę całą sprawę, ale wydaje mi się, że nie jest tak trudno napisać słowo „zatwierdza”.

Jeśli go nie dodamy, będę musiał wstrzymać się od głosu”. A nie trzeba zrozumieć / przeczytać / chociaż przeczytać tego co się dostaje przed spotkaniem?

Poinformowany, jak głosować, a pokwitowanie? Posiadanie, kształtowanie lub zmiana własnego zdania poprzez wysłuchanie argumentów kolegów i ekspertów nie mieści się w metodologii? A to jest Komisja Prawa i Porządku Publicznego, jeśli już.

I tak, na tym spotkaniu zaproponowano, aby sprawę ponownie odłożyć do następnego spotkania. Czy spodziewano się, że SCCS w ciągu tygodnia znajdzie naukowe argumenty na rzecz całkowicie przeciwnego wniosku niż ten, który dwukrotnie przedstawił?

Czy nagle dotrze do nich, że język litewski, który jest stopniowo zatruwany, rozkwitnie jeszcze bardziej? I z tej radości Komisja przedstawi inicjatorom nowe sformułowanie swojego wniosku? Poważnie?

Przechodzimy do sedna. Półtora roku temu Sejm przyjął ustawę legalizującą żeńskie nazwiska z końcówką -(i)a (np. Šarka).

Początkowo próbowano w jakiś sposób powiązać ten pomysł z językiem, wspominając o pochodzeniu takich nazwisk od nazwisk męskich.

Ostatecznie jednak, zaplątani we własne lingwistyczne sieci i niezdolni do odparcia argumentów językoznawców, uznano, że jest to wyłącznie kwestia praw człowieka (że nazwisko jest sprawą prywatną i każdy może z nim robić, co mu się żywnie podoba).

Opinia językoznawców w tej kwestii nie jest interesująca, ważna ani decydująca. Jednak, dzięki Bogu, zasięgnięcie opinii właściwych organów jest prawnie obowiązkowe.

Zarówno VLCC (zobowiązany), jak i LKI (z własnej inicjatywy) jako organy eksperckie wydały negatywne opinie. Argumentowały one, że planowana innowacja systemu nazwisk, zwłaszcza w świetle nieukrywanego rozwoju reformy, zakłóci nie tylko nazwiska, ale także cały język litewski, zwłaszcza system morfologiczny, zakłócając płynną komunikację i wiele więcej. Właśnie wspomniano, jak projekt był omawiany w dodatkowej komisji.

Kiedy główny komitet, Komitet Edukacji i Nauki, rozpoczął swoje obrady, otrzymano kolejną propozycję, która jeszcze bardziej rozszerza zakres reformy.

Ze sformułowania nie wynika nawet jasno, o jakie nazwy chodzi. Krótko mówiąc, reforma ta wyraźnie ma na celu usankcjonowanie tzw. anglosaskiego modelu nazwisk, zgodnie z którym cała rodzina nosi jedno nazwisko, a tym samym zniwelowanie aspektu płci osoby, który zawsze był istotny w litewskim systemie nazwisk.

Obecnie nazwiska kobiece są wynikiem derywacji słownej (od nazwisk męskich), podczas gdy proponowaną innowacją jest przyjęcie nazwiska męskiego.

Jest to model inwazyjny, narzucony siłą, niewynikający z wewnętrznego rozwoju samego języka, nieoparty na żywym języku i nieodpowiedni dla języka litewskiego ze względu na jego bardzo odmienną strukturę od języka angielskiego. Nie ma znaczenia, że innowacja jest tylko jedną z opcji, swobodnie wybraną.

Druga propozycja została ponownie, jeszcze mocniej, oprotestowana przez VLCC i LCI. I tutaj, na wspomnianym spotkaniu, zaproponowano ponowne odłożenie sprawy do następnego spotkania.

Czy spodziewano się, że SCLC w ciągu tygodnia znajdzie naukowe argumenty, aby dojść do zupełnie przeciwnego wniosku niż ten, który dwukrotnie przedstawiła? Czy nagle zobaczy, że język litewski, który jest stopniowo zatruwany, rozkwitnie jeszcze bardziej? I z tej radości Komisja przedstawi inicjatorom nowe sformułowanie swojego wniosku? Poważnie?

Dyskryminacja. Niektórym wydaje się, że to modne słowo (obecnie tak zużyte i tracące swoje prawdziwe znaczenie, że przypomina przekleństwo) może chronić ich przed faktami naukowymi, argumentami i logiką. Zwłaszcza, gdy sytuacja staje na głowie.

W tym przypadku dyskryminacja jest idée fixe obu propozycji. Mówi się, że nie wszystkie kobiety mogą mieć nazwiska identyczne z nazwiskami mężczyzn, takie jak nieprefiksowane nazwiska żeńskie z końcówką -ė: Kiaunė, Gaulė itp. (Należy podkreślić, że ta zbieżność jest jedynie formalna, nazwiska męskie i żeńskie nie są identyczne).

I to jest (być może) powód, dla którego te kobiety są dyskryminowane. W rzeczywistości to właśnie takie inicjatywy stwarzają warunki do nierównych szans, ponieważ zarówno propozycja legalizacji nazwisk żeńskich z końcówką -(i)a, jak i próba rozszerzenia jej na inne (nie wiadomo jakie) końcówki, wykluczają tylko niektóre grupy nazwisk (kobiet).

Obecna regulacja – możliwość posiadania przez wszystkie kobiety nazwisk z końcówką -e – nie ogranicza praw żadnej grupy i ma charakter uniwersalny. Próba wprowadzenia wyjątków tworzy przywileje dla niektórych grup społecznych, podczas gdy inne mogą mieć uzasadnione poczucie, że ich prawa są w rezultacie ograniczane.

Interes prywatny, prawa człowieka itp. Język litewski, jak każdy inny język, nie jest czyjąś prywatną własnością. W zdrowym społeczeństwie każdy ma prawo do prywatności i wolności, o ile nie narusza wolności innych lub nie narusza prywatności innych.

Niewielka liczba kobiet, które „czują się komfortowo” w anglojęzycznym środowisku, próbuje rozszerzyć to środowisko wokół siebie, aby „komfort” został rozszerzony na ich niezrozumiałych rodaków (powiedzmy, nie zawracają sobie głowy włączaniem angielskich slajdów i cytatów do swoich wykładów, ponieważ i tak jest to jasne dla wszystkich).

Litewskie kobiety, które są wolne od odpowiedzialności za swój naród i jego wartości, chcą dogonić kobiety z reszty normalnego świata, nosząc takie same nazwiska jak mężczyźni.

Wtedy cywilizacja nieuchronnie dotrze do tego opuszczonego przez Boga zakątka, mówią. Nie jest tajemnicą, że cały cywilizowany świat jest taki, taki i owaki, a my tu pleśń i porosty… Nie ten poziom.

Jeśli kupujesz lub dziedziczysz posiadłość, nieważne jak nowoczesną, powinieneś dbać o nią jak o dziedzictwo, a nie „dekorować” i „ulepszać” plastikowymi oknami czy asfaltowymi alejkami. Nie możesz nawet wyciąć zdrowego drzewa na swojej posesji bez pozwolenia. I słusznie, ponieważ przyroda i dziedzictwo należą do wszystkich i należy o nie dbać, aby przetrwały.

Pseudonimy, pseudonimy sceniczne i inne nazwy własne (np. Urmana, Kazlaus itp.) są sprawą prywatną. To nie są nazwiska, nikt ich nie reguluje i nikt nie zamierza.

Kobiety, które teraz nazywają siebie Vaisieta, Giniota, Selena itp., powinny martwić się o coś innego – oddzielną linię dla imion własnych w swoich dokumentach osobistych, a nie o próbę włamania się do litewskiego systemu nazwisk.

Pseudonimy, pseudonimy sceniczne i inne nazwy własne (np. Urmana, Kazlaus itp.) są sprawą prywatną. To nie są nazwiska, nikt ich nie reguluje i nikt nie zamierza.

Kobiety, które teraz nazywają siebie Vaisieta, Giniota, Selena itp., powinny martwić się o coś innego – oddzielną linię dla imion własnych w swoich dokumentach osobistych, a nie o próbę włamania się do litewskiego systemu nazwisk.

Język się zmienia. Jest to obecnie jeden z najważniejszych argumentów (po prawach człowieka i interesie prywatnym, oczywiście), aby uzasadnić każdą motywowaną lub po prostu w głowie innowację językową. Jakby ktokolwiek chciał się spierać o tę zmianę.

Tyle że zmiana i zmiana (pod przymusem, nawiasem mówiąc) to nie to samo. W sowieckich paszportach Litwini mieli patronimiki oparte na modelu rosyjskim. Który, dzięki Bogu, zniknął wraz z radzieckimi paszportami. Język zmienia się, gdy nie jest już w stanie wyrazić nowych potrzeb społeczeństwa za pomocą zwykłych środków. Każde pragnienie jest dalekie od bycia potrzebą społeczną.

I nie ma potrzeby manipulować, podkreślając niektóre liczby i tłumiąc inne, rzekomo reprezentatywne badanie populacji przeprowadzone w 2023 r., które zawierało nawet ignoranckie pytanie: „Czy uważasz, że Litwa powinna zezwolić na używanie żeńskich nazwisk z literą „a” na końcu?”.

Manipuluje się nie tylko liczbami, ale też np. opinią młodych ludzi, jakby to nie była sprawa wszystkich. Prawdopodobnie normalne jest również to, że nie-Litwini zostali automatycznie zapytani o regulację litewskich nazwisk (najwyraźniej ze względu na reprezentatywność).

Nie z ciekawości, ale żeby poznać zapotrzebowanie społeczne na zmianę prawa w tej kwestii. W cywilizowany sposób, tak, ponieważ reszta świata słucha Litwinów w sprawach tak ważnych dla innych narodów. „Głosy ludu”, niektóre przeciwne reformie, a inne energicznie ją popierające, powinny pomóc posłom w podjęciu decyzji.

Te ostatnie są tak pełne „argumentów” i mądrości, że grzechem jest pozwolić im popaść w zapomnienie. Na przykład: „[…] jako przyszła żona jestem zmuszona wybrać zniekształcony skrót nazwiska mojego przyszłego męża z końcówką -ē lub, co ciekawsze, nazwisko matki mojego przyszłego męża (-iene). Zgodnie z logicznym ciągiem, gdy powstaje rodzina – otrzymuje ona wspólne nazwisko.

Jednak ze względu na obecne nastawienie jestem zmuszona założyć rodzinę z matką mojego męża pod względem nazwiska, ale nie z moim mężem”. Siadaj, mam nadzieję. Dla innego, który „rozmawiał z dużą liczbą mieszkańców Wilna, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, którzy popierają tę inicjatywę i promują wolność wyboru”, „pojawia się pytanie, dlaczego nazwisko z żeńską końcówką -a nie może być nadane kobiecie?”.

Zadali sobie nawet trud, by załączyć zrzut ekranu z jakiejś nienazwanej pracy pokazujący, że rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają końcówkę -a.

Ale podstawowa gramatyka kilka akapitów dalej, która mówi, że nazwiska męskie z tą końcówką są męskie, nie jest cytowana. Gdyby zebrać więcej perełek z „debaty” w bańkach społecznych, można by otworzyć osobną salę w muzeum nonsensu, aby upamiętnić dyskurs lub narrację tej inicjatywy.

A „Dviračio žinios” miałoby niewyczerpane źródło dla swoich programów. Przynajmniej jeden program mógłby powstać na podstawie postu posłanki na FB, w którym odkrywa tak niesamowitą rzeczywistość, jak kończyna, która nie jest przymocowana (jak bezmózgi brzuch lub skarpetka w pasie).

Wcześniej w komisji publicznie oświadczyła, że nazwiska Hasse i Nicholson były i pozostają wymawiane (przepraszam, nie mieliśmy na tyle rozsądku, by poprosić ją o zademonstrowanie tego w praktyce).

Zastanawia się również, jak na ironię, w jaki sposób „władze dowiadują się teraz, czy Fox lub Vegele jest mężczyzną czy kobietą” (autentyczna interpunkcja). Obawy są uzasadnione, bo władze potrzebują przynajmniej imienia danej osoby lub jakiegoś innego słowa związanego z nazwiskiem, by móc to ustalić (w przypadku wszystkich innych nazwisk na razie spokojna głowa, bo samo nazwisko wskazuje, czy dana osoba jest mężczyzną czy kobietą).

Można by podziękować za tę troskę, ale sam zainteresowany chce, by takie problemy pojawiały się znacznie szerzej i częściej, nie tylko w przypadku Lapė, Vėgėlekė, ale także Šarka, Dausa, a w przyszłości także Simutisa, Kazlauskasa etc.

Ponieważ, jak już wspomniano, świetlana przyszłość dla litewskich kobiet jest możliwa tylko wtedy, gdy mają takie samo nazwisko jak ich mąż. Podobnie jak w reszcie normalnego, cywilizowanego, tj. anglojęzycznego świata. Litewskie nazwiska są jak dotąd osobliwe, a nawet unikalne, co oznacza, że są nienormalne i niecywilizowane. W końcu co nie jest światowe, to jest fe. Taki nieposkromiony entuzjazm to odpowiednik dwóch osób na jednym skuterze elektrycznym mknących przez wielką błotnistą kałużę.

Ostrzegamy, że jeśli nie widać dna, istnieje duże prawdopodobieństwo zgrzytania zębami i ochlapania przechodniów co najmniej po uszy. Ale mimo to, jeśli naprawdę chcesz lub desperacko potrzebujesz, bardzo się zmęczysz. Ai, chodźmy. Potrzymaj mi piwo.

Z czystym sumieniem, choć z żalem, można by ustąpić szeregowcom, gdyby ktoś naukowo udowodnił, że nazwiska to nie słowa.

Jeśli są etykietami, formułami, znakami towarowymi, które nie mają nic wspólnego z litewskim systemem językowym, to niech będą takimi nazwiskami, jakie przyjdą do głowy ich posiadaczom. A imiona – po co się czepiać.

Kiedy słyszysz powyższe i podobne bzdury, zaczynasz się zastanawiać, co to jest – nieuzupełnione luki w edukacji, wada wzroku / słuchu, konflikt osobowości, czy po prostu tępy buldożeryzm, „niedokończony biznes”?

Co więcej, strażnicy języka, znani jako gatekeeperzy w najłagodniejszej kpinie mediów, są nieustannie pouczani, aby usiąść i przyspieszyć, a nie opóźniać tę wspaniałą inicjatywę długimi obradami i opracowywaniem wniosków.

Doświadczenie w zarządzaniu pokazuje, że nie potrzeba wiele czasu, aby się potknąć lub bełkotać nieodpowiedzialnie, zwłaszcza gdy jest się wspieranym przez dobre towarzystwo.

Potrzeba jednak trochę czasu, by zrozumieć, dokąd to może prowadzić, by ocenić prawdopodobieństwo takiej czy innej perspektywy, by poprzeć swoje argumenty faktami z innych języków, by przyjrzeć się historii własnego języka, by przedstawić to wszystko w sposób jasny dla upartych ignorantów. Lata bezpośredniej pracy na bok.

Więc kto z tych, którzy podnieśli swoje rogi, powinien się wycofać? Z czystym sumieniem, aczkolwiek z pewną niechęcią, można by ustąpić szeregowcom, gdyby ktoś był w stanie naukowo udowodnić, że nazwy nie są słowami.

Jeśli są etykietami, formułami, znakami towarowymi, które nie mają nic wspólnego z litewskim systemem językowym, to niech będą takimi nazwiskami, jakie przyjdą do głowy ich posiadaczom.

A nazwy – po co się czepiać. Pomyśl, jak fajnie byłoby mieć wnuczkę o imieniu H2SO4. Mógłbyś czule nazywać ją Sierute, Kwas, a kiedy w sklepie zdenerwuje się, domagając się prawa do zeroth kinder, mógłbyś ją formalnie zdyscyplinować – Hashduesoketuri!

Nie żeby się uspokoili, ale żeby połowa sklepu zapomniała po co przyszła.

To jest właśnie innowacyjność, funkcjonalność i coś, czym można się pochwalić cywilizowanemu światu!

Elon Musk, który nazwał swojego syna X Æ A-Xii, skrobał paznokcie do łokci.

Jeśli litewskie nazwiska to słowa, to zapoznaj się z argumentami naukowców z LCI i SCC i może zrób już coś sensownego.