„kac wyborczy” i presja na urzędników państwowych; sprawdź wybory w 2025 r. na całym świecie

Globalną politykę doświadczy „wyborczego kaca” w 2025 r., po tym jak kończący się rok przyniósł do urn wyborców szacowanych na ponad 1,6 miliarda osób. Spory prezydenckie czy parlamentarne w 2024 roku poruszyły ludzi w Rosji, Indiach, Japonii, Francji, Republice Południowej Afryki, Urugwaju, Wenezueli, a zwłaszcza m.in.

Wspólnym punktem w 2024 r. była silna presja na partie i polityków sprawujących władzę. Jak przypomina w swoim raporcie Barcelońskie Centrum Spraw Międzynarodowych (Cidob), nawet obecne siły, które stawiały opór, wyszły z tych sporów osłabione, jak w przypadku , lub przez , oraz w .

Badanie zespół doradców Hiszpański przypomina, że ​​pięć lat po pandemii wirusa wiele krajów nadal zmaga się z długiem publicznym, który zaciągnęły w celu zwalczania gospodarczych i społecznych szkód wynikających z globalnego kryzysu zdrowotnego.

„Pandemia pozostawiła nas w bardziej zadłużonym, bardziej cyfrowym i indywidualistycznym świecie, w którym nasiliły się niezgodne reakcje wielkich światowych potęg. (…) Cele klimatyczne, gospodarcze i geopolityczne są coraz bardziej rozbieżne. W tym świecie ścierają się nie tylko polityki, ale także przemówienia” – czytamy w tekście.

Tym samym nasiliły się stare podziały społeczne i kulturowe: od wojen kulturowych po walkę o kontrolę informacji i bańki budowane przez algorytmy w mediach społecznościowych. „Wybory w Stanach Zjednoczonych, Pakistanie, Indiach, Rumunii, Mołdawii i Gruzji dobrze pokazały destabilizującą siłę alternatywnych narracji”.

I to powinno pojawić się także w 2025 roku. Choć narody, które w Nowym Roku będą toczyć spory, nie są najistotniejsze w kontekście globalnym, to mają one strategiczne znaczenie w swoich regionach i mogą przesądzić o wzmocnieniu opisanego powyżej trendu.

Zobacz listę głównych wyborów roku:

Białoruś

Kraj kontrolowany przez dyktatora Alaksandra Łukaszenkę, sojusznika i przyjaciela Władimira Putina, wykona taki sam ruch 26 stycznia. W odróżnieniu od „sporu” z 2020 r. Komisja Wyborcza zezwoliła na rejestrację jedynie kandydatów symbolicznych, żadnego z opozycji, która jest uciszana lub więziona. Tym samym najdłużej urzędujący prezydent Europy, sprawujący władzę od 1994 r., odnowi dopiero swoją siódmą kadencję prezydencką.

Jak przypomina Freedon House, brutalne i ciągłe represje stosowane przez reżim Łukaszenki w odpowiedzi na masowe protesty przeciwko jego zwycięstwu w 2020 roku skutecznie wyeliminowały opozycję polityczną, niezależne media i opinię społeczeństwa obywatelskiego w kraju. Białoruska organizacja Centrum Praw Człowieka „Wiasna” podała, że ​​od 2020 r. w charakterze więźniów politycznych przetrzymywanych jest ponad 3600 osób, z czego do końca listopada 2024 r. w areszcie znalazło się 1296 osób.

Ekwador

Wybory powszechne w Ekwadorze zaplanowano na 9 lutego. Centrowy polityk Daniel Noboa wygrał nadzwyczajne wybory prezydenckie w 2023 r., zwołane przez jego poprzednika – konserwatywnego liberała Guillermo Lasso – aby uniknąć impeachmentu przez Kongres. Noboa będzie ubiegać się o reelekcję, tym razem na normalny, zgodny z konstytucją okres czterech lat, ale dzieje się to w kontekście brutalnej fali przestępczej przemocy, która nęka kraj. Jego główną rywalką ponownie będzie Luisa González, powiązana z byłym prezydentem Rafaelem Correą.

Oprócz samego sporu Noboa boryka się z problemem rozłamu politycznego ze swoją wiceprezydent Veroniką Abad. Prezydentowi udało się ją usunąć ze stanowiska, ale jedna. Tym samym Noboa miałby trudności z opuszczeniem stanowiska i poświęceniem się wyłącznie kampanii reelekcyjnej.

Niemcy

Niemieccy wyborcy pójdą do urn 23 lutego w , po upadku trójpartyjnej koalicji rządzącej w listopadzie. Sondaże wskazują na duże prawdopodobieństwo powrotu do władzy koalicji chadeków (CDU) z bawarską CSU, choć preferencje ultraprawicowej partii AfD rosną.

Na czele CDU, której właścicielem jest była kanclerz Angela Merkel, stoi obecnie Friedrich Merz, faworyt do objęcia urzędu kanclerza w przypadku zwycięstwa. Uważa się jednak, że te wybory mogą być najbardziej udane w dotychczasowej historii AfD, a obecne prognozy stawiają tę partię na drugim miejscu z około jedną piątą głosów.

Polska

Wybory prezydenckie w Polsce w 2025 roku będą swego rodzaju referendum w sprawie rządu Koalicji Obywatelskiej (KO) premiera Donalda Tuska. Wyścig sprawdzi, czy rząd będzie w stanie utrzymać zaufanie społeczne w obliczu rosnących obaw o inflację, usługi publiczne i bezpieczeństwo narodowe.

Kalendarz konstytucyjny przewiduje, że pierwsza tura wyborów odbędzie się w niedzielę maja 2025 r. Choć data nie została jeszcze ustalona, ​​spór musi odbyć się 4, 11 lub 18, jeśli żaden kandydat nie otrzyma co najmniej 50% głosów w pierwszej turze, druga tura pomiędzy dwoma głosami, które uzyskały najwięcej głosów, odbędzie się dwa tygodnie później.

Zakładem Koalicji Obywatelskiej, proeuropejskiej i liberalno-konserwatywnej partii, jest wygranie wyborów bezpośrednich i rezygnacja ze wspólnego pożycia władzy wykonawczej z głową państwa wybraną w 2015 r. i ponownie wybraną w 2020 r. Andrzejem Dudą z Partii prawicowej partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS).

W polskim systemie mieszanym prezydent ma ważne obowiązki, a Duda wielokrotnie blokował program legislacyjny Tuska, wetując ważne inicjatywy i wstrzymując się od zatwierdzenia nominacji ambasadorów. Jeśli jednak PiS utrzyma wpływy na prezydenturę, może jeszcze bardziej utrudniać funkcjonowanie rządu Tuska, pozostawiając administrację sparaliżowaną do 2027 roku.

Boliwia

Wybory prezydenckie w Boliwii, zaplanowane na 17 sierpnia, odbędą się w kontekście przemocy politycznej w tym andyjskim kraju. Partia rządząca, Ruch na rzecz Socjalizmu (MAS), jest miejscem poważnego sporu o przywództwo: urzędujący Prezydent Republiki Luis Arce i jego poprzednik na stanowisku Evo Morales.

Oficjalnie Morales zostaje zdyskwalifikowany zarówno ze względu na proces dotyczący rzekomego związku z nieletnim, gdy był prezydentem w 2019 r., jak i w związku z decyzją Trybunału Konstytucyjnego zakazującą trzeciej kadencji.

26 czerwca ktoś zmobilizował pojazdy opancerzone i wyłamał drzwi starego Pałacu Rządowego. Ale próba zamachu stanu nie powiodła się po trzech godzinach. Evo Morales sklasyfikował incydent jako „samozamach stanu” Arce’a.

Opozycja, w skład której wchodzą byli prezydenci Boliwii Carlos Mesa (2003–2005) i Jorge Quiroga (2001–2002), zawarła porozumienie o jedności z dwoma innymi przywódcami – biznesmenem Samuelem Dorią Mediną i gubernatorem Luisem Fernando Camacho – i oczekuje się, że przedstawi unikalna nazwa sporu.

Kanada

Wybory federalne w Kanadzie zaplanowano na 20 października. Premier Partii Liberalnej Justin Trudeau stoi w obliczu odnowienia składu Izby Gmin w sytuacji dużego napięcia osobistego po długim okresie sprawowania władzy, który trwa od 2015 r. Centrolewicowi liberałowie rządzili w mniejszości parlamentarnej od 2019 r. i po trzech kolejnych zwycięstwach konserwatyści Pierre’a Poilievre’a znacznie przewyższają ich w sondażach. Seria kontrowersji i błędów przyćmiła gwiazdę niegdyś bardzo popularnego postępowego Trudeau.

Argentyna

Wybory do organów legislacyjnych w Argentynie zaplanowane na 26 października będą głównym sprawdzianem popularności dla prezydenta Javiera Milei i jego partii Freedom Advances. Kraj Ameryki Południowej odnowi jedną trzecią swoich senatorów (24) i połowę swoich krajowych deputowanych (127), a wynik może przynieść przywrócenie równowagi sił. Milei musiał uciekać się do porozumień z republikańską propozycją Mauricio Macriego i Radykalną Unią Obywatelską, aby zatwierdzić jego projekty przebudowy argentyńskiej gospodarki. W wyborach legislacyjnych w 2023 r. koalicja Milei zadebiutowała z 35 deputowanymi, o 23 mniej niż peronista União Pela Pátria.

Chile

Wybory powszechne w Chile odbędą się 16 listopada. Ponieważ w kraju nie jest dozwolona kolejna reelekcja na urząd prezydenta, wybrany w 2021 roku Gabriel Boric, którego administracja boryka się z trudnościami w sondażach, pozostawi u władzy miejsce dla innego kandydata z centrolewicowej koalicji politycznej. Choć ani lewica, ani centroprawicowa opozycja, ani nawet skrajna prawica nie określiły jednoznacznie nazw sporu, wyłaniają się faworyci.

Ekonomistka Evelyn Rose Matthei Fornet, centroprawicowa burmistrz Providencia od 2016 roku, to nazwisko często wymieniane w sondażach, choć José Antonio Kast, szef skrajnie prawicowej Partii Republikańskiej, jest nadal bardzo silny.

Lewica mocniej w sondażach pojawia się była prezydent Michelle Bachelet, która zapowiedziała jednak, że nie zamierza kandydować. Najbardziej prawdopodobne nazwiska to zatem Claudio Orrego, gubernator Regionu Metropolitalnego Santiago oraz ministrowie Carolina Tohá i Camila Vallejo.