Kłajpeda 100 lat temu

Silva Pocytė, historyk, doktor nauk humanistycznych, starszy pracownik naukowy w Instytucie Historii i Archeologii Regionu Bałtyckiego Uniwersytetu w Kłajpedzie, zwraca uwagę, że historia autonomicznego regionu Kłajpedy na Litwie w latach 1923-1939 została zepchnięta na margines rozmów i dyskusji.

„Ten szesnastoletni okres był bardzo dynamiczny i ciekawy, pełen napięć i przykładów współistnienia miejscowej ludności: Niemców i Litwinów, Litwinów i Litwinów przybyłych z Wielkiej Litwy” – powiedziała S. Pocytė w wywiadzie „O szesnastu latach okresu autonomicznego po przyłączeniu rejonu kłajpedzkiego do Litwy”, który został przygotowany i opublikowany w „Expressie Zachodnim” w ubiegłym roku, w ramach projektu „Przyłączenie rejonu kłajpedzkiego do Litwy”.

Niemieckie i litewskie interesy w regionie były również reprezentowane w niemieckiej i litewskiej prasie.

Rozwój prasy

Po przyłączeniu Kłajpedy do Litwy pojawiło się w niej wiele nowych gazet i tygodników.

W latach 1924-1926 ukazywał się dziennik „Klaipėdos žinios”, w 1924 r. – tygodnik „Klaipėdos sargas”, w latach 1924-1925 – dwutygodnik „Pajūrio sargas”, w latach 1925-1926 – miesięcznik w języku litewskim i niemieckim „Valstybinis valdininkas”, w 1926 r. – tygodnik „Klaipėdos krato žodis”, w latach 1926-1927 – gazeta polityczna, ekonomiczna i literacka „Klaipėdos garsas”.

Według S. Pocytė, biegun niemiecki najbardziej odzwierciedlały wydawane w Kłajpedzie w języku litewskim „Memeler Dampfboot” i „Lietuviška ceitunga”, natomiast głównym popularyzatorem interesów państwa litewskiego był „Lietuvos Pālizis” (Litewski Pasażer), który ukazał się w 1924 roku.

Kontynuując projekt „Aneksja Kłajpedy do Litwy” i aby wypełnić lukę w tym, czym i jak żyła Kłajpeda w latach 1923-1939, zwrócimy się do 100-letnich gazet i przygotujemy ich przegląd, wybierając i ponownie publikując ważne wydarzenia i bieżące sprawy Kłajpedy i regionu w 1924 r., Przypominając ówczesne osobistości i ciekawe wiadomości lub reklamy.

Ostra walka narodowa

Jedną z gazet codziennych produkowanych i drukowanych w Kłajpedzie w 1924 r. był „Klaipėdos žinios”.

Otwarty 20 września 1924 r. „Klaipėdos žinios” 20 września 1924 r. Sytuację w regionie Kłajpedy w tym czasie można sobie wyobrazić na podstawie nagłówków na pierwszej stronie: „Kolejna prowokacja”, „Heimatbund prowokuje konflikt między Litwą a Niemcami”.

„Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że stosunki narodowościowe i polityczne w regionie Kłajpedy nie są tak proste, jak się wydaje niemieckiemu liściowi.

Zdajemy sobie sprawę, że region ten wkracza w okres zaciekłej walki narodowej, okres litewskiej emancypacji narodowej, która nie będzie pozbawiona goryczy po jednej lub drugiej stronie.

Jednocześnie widzimy, że mieszkańcy regionu Kłajpedy, w swoich stosunkach z rządem centrum, mają niezliczone kwestie gospodarcze, administracyjne i inne, w których konieczne jest osiągnięcie konsensusu przy zachowaniu spokojnego rozsądku i nieogrzewanych uczuć.

Dlatego wielokrotnie wyrażaliśmy na naszych łamach opinię, że ta walka kulturowa musi powrócić na swój normalny tor, że kraj nie może być cały czas utrzymywany w stanie wojny.

I zaprosiliśmy prasę w pierwszej kolejności do udziału w tym dziele pojednania”, czytamy na pierwszej stronie gazety.

Publikacja podpisana jest jedną literą – S.

Prawdopodobnie jest to tekst samego redaktora gazety – Jurgisa Šaulisa.

Jurgis Šaulys, redaktor litewskiej prasy

Jurgis Šaulys (1879-1948) był litewskim mężem stanu i osobą publiczną, pracownikiem prasy, doktorem filozofii i sygnatariuszem Aktu Niepodległości.

J. Šaulys studiował w Wileńskim Seminarium Duchownym (1897-1899), ale został z niego usunięty za prowadzenie i dystrybucję litewskiej prasy.

W latach 1903-1912 studiował ekonomię na Uniwersytecie w Bernie (Szwajcaria), uzyskując tytuł doktora filozofii.

Pracował jako finansista w Wileńskim Banku Ziemskim.

W 1917 r. został wybrany do Rady Litewskiej, był jej sekretarzem generalnym i pierwszym wiceprzewodniczącym. 16 lutego 1918 r. wraz z innymi członkami Rady Litewskiej podpisał Akt Niepodległości Litwy.

W latach 1918-1923 i 1927-1946 pracował w litewskiej służbie dyplomatycznej.

Šaulys był pierwszym wysłannikiem nadzwyczajnym i ministrem pełnomocnym państwa litewskiego do Niemiec (1918-1919), Szwajcarii (1919), Włoch (1921-1923), Watykanu (1927-1931), ponownie do Niemiec (1931-1938), Polski (1938-1939) i ponownie do Szwajcarii (1939-1946).

J. Šaulys był aktywnym współpracownikiem prasy litewskiej: „Vienybė Lietuvninkų” (USA), „Tėvynės sargas”, „Žinyčia”, „Varpas”, „Ūkininkas”, „Darbininkų balsas”, „Gazeta Wileńska”, „Draugas”, „Lietuvos eidas”, „Mūsų senovė” i in.

Redagował „Varpas”, „Ūkininkas”, „Naujienas” (1903-1904), „Lietuvos žinias” (1914-1915).

1924-1925 m. J. Šaulys redagował kłajpedzkie gazety „Klaipėdos žinios”, „Lietuvos keleivis” (1924), „Memel-Zeitung” (1924-1925) i inne.

W prasie podpisywał się różnymi pseudonimami: Jurgis Baublys, Juozas lub Jurgis Bekampis (J. B., J. B. K., J. Bk., J. Bek. itp.), Mažagetas lub Mažagitas, Kadagys, Vaivoras, Šauklys, Špogas, Žabinkštis i in.

„Tauralaukiai „diabelski” kamień”

Ciąg dalszy z 21 września 1924 r. „Klaipėdos žinios”, artykuł „Diabelski kamień” z Tauralaukiai autorstwa innej znanej osoby, litewskiego oficera wojskowego, archeologa, muzealnika Petrasa Tarasenki (1892-1962), w którym wyjaśnia on szczególne znaczenie megalitu w Tauralaukiai.

„Trzy kilometry od Kłajpedy, przy szosie kreteńskiej, na południowym krańcu Małego Dworu Tauralaukiai, na lewym brzegu rzeki Akmenė, obok cmentarza, znajduje się kamień zwany Diabelskim Kamieniem.

Relacje lokalnych mieszkańców na temat Diabelskiego Kamienia są krótkie, a zdeterminowany Niemiec, który założył restaurację w parku, ma jeszcze mniej do powiedzenia. „Czyj to kamień?” – „Diabelski!” – „Dlaczego tak się nazywa?” – „Cóż, diabły grały na nim w karty” – mówi, wskazując na kilka zmarszczek na powierzchni kamienia.

Okolice Diabelskiego Kamienia wyjaśniają więcej na temat Diabelskiego Kamienia, ponieważ znajdują się tam inni świadkowie przeszłości, którzy wraz z Diabelskim Kamieniem tworzą jeden piękny obraz przeszłości.

E. Hollock wspomina o trzech dawnych, a obecnie dwóch kopcach.

Wzdłuż rzeki Akmenė od Kretyngi do Kłajpedy Hollock wspomina o ośmiu kopcach palowych, kilku starych grobach i innych starożytnych zabytkach, które świadczą o tym, że cały obszar był gęsto zaludniony przez ludzi od czasów starożytnych, którzy mieli również nisze obok swoich domostw.

Nie mam wątpliwości, że nisza znajdowała się w pobliżu kamienia „diabła”, a sam kamień nie był jeszcze „diabłem”, ale „świętym” – alkalicznym kamieniem” – mówi Tarasenko.

Sobotni targ w Kłajpedzie

Każda ówczesna gazeta zawiera również codzienne wiadomości.

„Rynek był bardzo duży z samego rana. Była tam duża ilość owoców, ziemniaków, warzyw i zboża.

Cały kanał twierdzy był pełen łodzi z rybami i warzywami dostarczanymi przez mieszkańców Zalewu Kurońskiego. Ceny nie spadły. Nieznacznie wzrosły ceny tłuszczów” – informują czytelnicy „Klaipėdos žinios”.

Wiadomości portowe

Każde wydanie gazety zawiera również wiadomości portowe i gospodarcze.

21 września ukazała się krótka informacja o zaniepokojeniu rządu i dyrekcji w Kłajpedzie ożywieniem fabryki nawozów sztucznych Union w Kłajpedzie, która nie działała od wojny.

„Roczna produkcja fabryki w Kłajpedzie może osiągnąć minimum 75 000 ton rocznie. Tymczasem w 1923 roku Litwa importowała 23 400 ton nawozów.

Jednak w tym roku prawdopodobnie zostanie zaimportowane około 40 000 ton. Oczywiście import nawozów będzie musiał gwałtownie rosnąć każdego roku i w krótkim okresie osiągnąć co najmniej 100 000 ton.

Jeśli więc fabryka nawozów w Kłajpedzie zostałaby reaktywowana, prawie cała jej produkcja zostałaby wchłonięta przez nasz rynek krajowy. To, co by pozostało, mogłoby być eksportowane do naszych sąsiadów” – czytamy w gazecie.

Będzie tego więcej.